9 april 2021
3 min.

Je hebt een conflict met iemand en overweegt naar de rechtbank te stappen of er belt een gerechtsdeurwaarder aan die je een dagvaarding afgeeft: wat zijn hier de gevolgen van? Tenzij je eerder met het gerecht in aanraking bent gekomen, zit je waarschijnlijk met veel vragen en heb je niet echt een idee wat te verwachten.

Of je nu eisende of verwerende partij bent, een goed begrip van de manier van werken is belangrijk. Met deze leidraad bij een ‘normale’ burgerlijke gerechtelijke procedure ben je al heel wat wijzer.

Start van de procedure

De regel is dat een zaak bij de rechtbank wordt opgestart met een dagvaarding: een officieel document dat door de eisende partij of zijn adviseur (meestal advocaat) wordt opgesteld en vervolgens officieel aan de verwerende partij wordt afgegeven (‘betekend’) door een gerechtsdeurwaarder. Door de tussenkomst van een gerechtsdeurwaarder is hier een kostprijs van een paar honderd euro’s aan verbonden, maar het is wettelijk verplicht om de kennisgeving aan de verwerende partij te verzekeren.

Een stuk goedkoper is het verzoekschrift, een document dat ook door de eisende partij wordt opgesteld, maar dat via de griffie van de rechtbank aangetekend naar de verwerende partij wordt verzonden. De kosten van de gerechtsdeurwaarder vallen weg.

De inhoud van het verzoekschrift is identiek aan dat van een dagvaarding: de identiteit van de partijen staat erin, net zoals een omschrijving van het conflict dat zich voordoet, de juridische argumenten die van belang zijn en de ‘vordering’ van de eisende partij, hetgeen wat die precies wil bekomen.

Het verzoekschrift is de uitzondering en enkel toegelaten wanneer de wet dit uitdrukkelijk stelt (bijvoorbeeld in huurgeschillen).

Een laatste mogelijkheid is dat alle partijen akkoord zijn om vrijwillig naar de rechtbank te stappen. In dit geval kan een ‘verzoekschrift tot vrijwillige verschijning’ worden neergelegd, een document dat meteen alle standpunten bevat.

In elk geval krijgen de partijen een ‘inleidingsdatum’ toegewezen: een precies tijdstip waarop ze op de rechtbank worden verwacht om de zaak voor het eerst door de rechtbank te laten bekijken en waarbij iedereen aanwezig mag zijn.

Behandeling van de zaak

Op de inleidingszitting zullen de partijen, samen met de rechtbank, bepalen wat er moet gebeuren.

Wanneer alle partijen aanwezig zijn, zijn er de volgende mogelijkheden.

Is de zaak relatief eenvoudig of betwist de verwerende partij de vordering niet, dan kan ze met ‘korte debatten’ worden behandeld op diezelfde datum. Dit komt vooral voor bij de vrederechter, minder vaak bij de rechtbank van eerste aanleg of ondernemingsrechtbank.

Is de zaak toch wat complexer en wil elke partij graag uitvoerig zijn standpunt toelichten, dan zullen er conclusietermijnen worden afgesproken en zal elke partij de tijd krijgen (meestal elk een opeenvolgende maand) om dit uit te schrijven. Vervolgens komt er een ‘pleitzitting’, waarbij iedereen het verhaal mondeling kan toelichten.

Zijn niet alle partijen aanwezig, dan kan de zaak uitgesteld worden om iedereen opnieuw op te roepen of dan kan de rechtbank onmiddellijk over de zaak beslissen. De afwezige partij verliest dan een kans om zich te verdedigen.

Vonnis op tegenspraak of bij verstek

Of de zaak nu behandeld wordt op de inleidingszitting of een pleitzitting, de bedoeling is dat er een vonnis volgt. Als iedereen zich heeft kunnen verdedigen, is dit een vonnis ‘op tegenspraak’. Was iemand afwezig, dan volgt een vonnis ‘bij verstek’. Welk vonnis wordt uitgesproken bepaalt of je nadien de mogelijkheid hebt om hoger beroep aan te tekenen, samen met de financiële waarde van het geschil. Het is belangrijk om je hierover goed te informeren, zodat je geen verkeerde stappen onderneemt of misschien zelfs een termijn laat verstrijken.

Met een vonnis kan de winnende partij eisen dat de verliezende partij dit naleeft, desnoods met behulp van een gerechtsdeurwaarder en het leggen van beslag.

Veel uitzonderingen

Dit artikel geeft een globaal beeld van hoe een ‘normale’ burgerlijke gerechtelijke procedure eruitziet. Er wordt nog geen rekening gehouden met de vele uitzonderingen die kunnen voorkomen, zoals een deskundigenonderzoek, een gerechtelijke bemiddeling, een plaatsbezoek van de rechter, een heropening van de debatten,… Dit stappenplan geldt ook enkel voor burgerlijke procedures en niet voor strafprocedures zoals bijvoorbeeld de politierechtbank of correctionele rechtbank.

Een gerechtelijke procedure kent veel mogelijkheden, maar nog meer complexe termen en juridische valkuilen. Contacteer ons gerust en we loodsen je graag doorheen dit juridische doolhof.