Het faillissement en de gevolgen voor de werknemer: de belangrijkste basics

De arbeidsovereenkomst

Het faillissement op zich is geen reden voor de automatische beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Het is de taak van de curator, de persoon die door de rechtbank wordt aangeduid om het faillissement in goede banen te leiden, om de werknemer te informeren over het lot van de arbeidsrelatie. Onderneemt de curator geen initiatief, dan kun je als werknemer duidelijkheid eisen binnen de vijftien dagen.

Een verderzetting van de arbeidsovereenkomst na faillissement is wel degelijk mogelijk, bijvoorbeeld om de continuïteit van bepaalde lopende leveringen te verzekeren of om belangrijke administratie af te handelen. De curator kan een verderzetting, al is het maar tijdelijk, ook impliciet eisen door de werknemer werkopdrachten te geven. Ga er als werknemer dus niet zomaar van uit dat je na een faillissement niet meer op de werkvloer verwacht wordt en op zoek moet gaan naar ander werk: vraag zo snel mogelijkheid duidelijkheid aan de curator om te voorkomen dat je misschien zelf een inbreuk op de arbeidsovereenkomst begaat.

Het loon

Als werknemer blijf je dan wel gebonden aan de arbeidsovereenkomst, of daar loon tegenover staat zoals je gewoon bent is niet altijd even duidelijk. Het uitgangspunt is immers dat loon de tegenprestatie van werk is, maar na een faillissement zijn er (vaak minstens) enkele dagen waarop je niet aan de slag kan wegens de onduidelijkheid van de situatie.

De faillissementswetgeving wijkt niet af van dit basisprincipe. Indien je thuis zit zonder instructies van de curator, ben je nog steeds gebonden door de arbeidsovereenkomst maar kun je geen loon verdienen. Aangezien je nog als werknemer ingeschreven bent, is een werkloosheidsuitkering ook geen optie. In theorie maak je aanspraak op een schadevergoeding wegens verlies van inkomen, maar om dit bedrag te ontvangen moet je aangifte van schuldvordering doen in het faillissement.

Werk je na uitspraak van het faillissement toch nog voor de onderneming, al dan niet in opdracht van de curator, dan is hier uiteraard wel nog loon voor verschuldigd. Als de curator de opdracht geeft is je loon bevoorrecht en heb je redelijke zekerheid op betaling. Werk je verder zonder instructies van de curator, dan moet je achteraan aanschuiven bij de andere schuldeisers van het faillissement.

De opzegvergoeding

Of je nu twee weken aan het werk was of tweeëntwintig jaar noeste arbeid hebt geleverd: als werknemer heb je een zekere anciënniteit die je, in normale omstandigheden, recht geeft op een opzegtermijn of -vergoeding. Dit recht verdwijnt niet bij een faillissement, maar de inning ervan kan moeilijker verlopen.

Indien de arbeidsovereenkomst wordt stopgezet bij de uitspraak van het faillissement kan je een aangifte van schuldvordering indienen voor de opzegvergoeding waar je recht op hebt. Vervolgens dien je een aanvraag tot betaling hiervan in bij het Fonds voor Sluiting van Ondernemingen (FSO). Dit solidariteitsfonds van de federale overheid betaalt de contractueel bepaalde vergoedingen uit, zij het tot een bepaald plafond, zodat de werknemer niet afhankelijk is van de financiële middelen van de gefaalde onderneming.

Indien de arbeidsovereenkomst enige tijd na uitspraak van het faillissement wordt stopgezet, waarbij de curator dus tijdelijk werk heeft voorzien, is de situatie anders. Net zoals het loon is ook de opzegvergoeding die betrekking heeft op de prestaties na faillissement een bevoorrechte schuld van de boedel, wat betekent dat dit een schuld is die als één van de eerste voldaan moet worden door de curator zelf.

Fresh start?

Deze basisprincipes gelden voor alle werknemers, ongeacht andere bijzondere omstandigheden. De curator heeft ook de taak om de administratieve verplichtingen na te leven en sociale documenten zoals het C4-attest af te leveren, zodat je met een schone lei aan de slag kan bij een nieuwe werkgever of je minstens meteen kan aanmelden voor een werkloosheidsuitkering.

Toch is elke situatie anders en zijn er veel situaties denkbaar waarin afwijkende regels van toepassing zijn: denk aan beschermde werknemers (werknemersvertegenwoordigers) of de overname van de handelsactiviteit en het personeel door een andere onderneming. Contacteer ons gerust voor concreet advies om een vervelende situatie zo goed mogelijk aan te pakken.